بررسی عملکرد و تحلیل اقتصادی نظام‌های تناوب زراعی مبتنی برگندم

به منظور بررسی تاثیر نظام‌های تناوب زراعی بر عملکرد گندم و تعیین ارزش اقتصادی تناوب‌های زراعی، هشت تیمار تناوبی که طی سال‌های 1385 تا 1389 در منطقه جلگه رخ در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد، با استفاده از روش بودجه‌بندی جزئی و تحلیل نهایی مورد ارزیابی اقتصادی قرارگرفت. این تیمارها شامل هشت نظام تناوب زراعی 1-کشت مداوم گندم، 2- گندم- گندم- گندم- کلزا- گندم، 3- گندم- چغندرقند- گندم- چغندر قند- گندم، 4-گندم- سیب زمینی- گندم- سیب زمینی- گندم، 5- گندم- سیب زمینی- گندم- کلزا- گندم، 6- گندم- چغندر قند- گندم- سیب زمینی- گندم، 7- گندم- ذرت علوفه ای- کلزا- سیب زمینی– گندم، 8- گندم- ذرت علوفه ای- گندم- چغندر قند– گندم، بود. نتایج نشان داد که نوع محصول زراعی و گیاه پیش کاشت در تناوب زراعی تأثیر معنی‌داری بر عملکرد دانه گندم سال آخر (سال پنجم) دارد. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که عملکرد دانه گندم کلیه تیمارهای تناوبی افزایش معنی‌داری (بین 21 تا 37 درصد) نسبت به کشت متوالی گندم داشت. تناوب زراعی ششم (گندم- چغندر قند- گندم- سیب زمینی- گندم)، از نظر اقتصادی با نرخ بازده نسبی 90 درصد و درآمد خالص 99/112 میلیون ریال در هکتار، بالاترین نرخ بازده و سود را داشت و تیمار سوم (گندم- چغندرقند- گندم- چغندر قند- گندم)، با درآمد خالص 104 میلیون ریال پس از آن قرار گرفت. اگر چه تغییر قیمت باعث تغییر تیمار مطلوب شد، اما تیمارهای مورد مطالعه در برابر تغییر قیمت‌ها دارای جایگزین‌های اقتصادی بوده و مدیر مزرعه با گزینه‌های انعطاف‌پذیری روبرو است.